Ormana Çıkarken Yolun Kenarı

‘’Ormana çıkarken yolun kenarı

Belki de sanırsın fosil pınarı

Kalkerli toprağa kazma vuranı

Hayranlıkla izler bakar Paşalar’’

Antropolog Hüseyin Şahin, bu dizeleri Paşalar kazısında 1999 yılında kaleme almıştı. 1999 yılında kazının sistematik olarak yürütülmesinin ise 17. yılıydı, aradan bir 17 yıl daha geçtiğinde Hüseyin Şahin yeniden Paşalar kazısına görevlendirilmiş ve ben halen lisans öğrencisiydim. Nitekim çalışmaların sürdüğü o yaz kendisinden Arguvanlı olmanın hakkını verircesine şu dizelerini canlı dinleme fırsatına eriştim;

‘’Onbeş milyon öncesine uzanan

On yedi senedir her yıl kazılan

Sayfa sayfa kitaplara yazılan

“Miyosen”e ışık tutar Paşalar’’

Değerli meslektaşım, ozan, antropolog Hüseyin Şahin dizelerine bakıldığında hiç de abartı yoktu. Hatta daha fazlası vardı. 1983 yılında Prof. Dr. Berna Alpagut başkanlığında, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ve finansal destekleriyle başlayan kazıların daha evveli de bulunuyordu.

Paşalar Kazısı, Türkiye ve Almanya arasında 1965-1969 Türkiye Neojen Linyit Kömürü Araştırmaları Programı esnasında keşfedilmiştir. Kazının bulunması, programdan bağımsız mevcut orman yolunun açılması esnasında kepçe operatörünün dikkati sayesinde gün yüzüne çıkarılmıştır. Operatör, kepçeyi vurduğu an dökülen fosil parçaları sebebiyle çalışmalar durmuş, Balıkesir ilinde bulunan yetkililere haber verilmiştir. İncelemelerin ardından ünlü Alman Paleontolog Heinz Tobien 1969 ve 1970 yıllarında iki dönem kazı gerçekleştirmiş ve ilk bilimsel yayını 1977 yılında çıkardığında tüm paleontoloji camiası artık Paşalar’ı tanımıştır…

2024 yılına gelindiğinde Paşalar Doğa Tarihi Kazısı sistematik olarak başlangıcının 41. yılına girmiş ve sürmektedir. Doğa tarihi kazıları, arkeolojik kazılardan sistemsel olarak ayrılmaktadır. Aynı kavramlar, literatür ve disiplinlerden yararlanılır, her disiplin birbirini besler ancak fosil kazıları son derece hassasiyet istemekte ve bu özen gösterilmediği takdirde geri dönüşü olmayan sonuçlar ortaya çıkabilir.

‘’Bursa da bir inci Paşalar Köyü

Temizdir havası serindir suyu

“Yaşama”yı sever yoksulu bayı

Çevresine örnek olur Paşalar’’

Devam edecek…